Foto’s: Daan Wintein en Thomas Sintobin
DAAN WINTEIN – Er is een tijd geweest dat vissers in België en Nederland in de herfst koorts kregen: kabeljauwkoorts. Onze stranden en zandbanken werden dan namelijk overspoeld door grote scholen kabeljauw. In de bijtende kou of gegeseld door herfststormen trotseerde een legertje diehard vissers de elementen om steevast met gigantische vangsten naar huis terug te keren. Die dagen zijn voorbij. Het is eenieder die op welke manier dan ook betrokken is bij zowel de professionele als de recreatieve visserij intussen al een tijd duidelijk dat het bijzonder slecht gesteld is met de kabeljauwstand in de Noordzee, tot zelfs in de aangrenzende gebieden in de Noord-West-Atlantische oceaan en de Baltische zee. Wat zijn de onderliggende oorzaken en vooral, wat kan daar alsnog aan gedaan worden? Onze medewerker Daan Wintein zocht het uit en sprak met wetenschappers die zich al jaren bezig houden met de evolutie van visbestanden.
De kabeljauw (Gadus morhua) is sinds eeuwen – of beter: was sinds eeuwen – een van onze belangrijkste consumptievissen, van een enorm commercieel belang in het Noord-Atlantische kustgebied. Generaties vissers en hele vissersgemeenschappen hebben zich al die tijd in grote mate uitsluitend toegelegd op de vangst van deze soort.
Denken we hierbij maar eens terug aan de heroïsche tijd van de zogenaamde IJslandvaarders uit de Westhoek. Het waren mannen die er niet voor terugschrokken om in te schepen op de Franse ‘goëllettes’ (‘galletten’ op z’n Vlaams), zeilschepen die vanuit de Noord-Franse havens Duinkerke en Gravelines naar IJsland vertrokken om er van maart tot oktober kabeljauw te vangen. Met gevaar voor eigen leven reisden deze jongens honderden zeemijlen van huis, om er met de handlijn tonnen en tonnen kabeljauw te vangen, die ingezouten werden meegebracht voor de binnenlandse en buitenlandse markt.
Later werden de vissersschepen aangedreven door stoommachines, en nog later kwamen de dieselmoto ren. Tot de jaren 70 van vorige eeuw was men ervan overtuigd dat de zee onuitputtelijk was. Het was de tijd van ongelimiteerd, ongecontroleerd en ongereglementeerd vissen. Zeker vanaf de jaren vijftig konden vissers dankzij nieuwe motoren niet alleen een groter gebied bevissen, maar konden ze dat ook veel intenser en doelgerichter doen dankzij de snel evoluerende elektronica. Het succes was ongeëvenaard.
OVERBEVISSING
Na decennia van overbevissing kwam halfweg de jaren zeventig de kentering. De totale biomassa van volwassen kabeljauw – die moet instaan voor de instandhouding van de soort – zakte jaar na jaar dramatisch. Ook aan de andere kant van de oceaan vond een onwaarschijnlijke ineenstorting van de kabeljauwvisserij plaats, meer bepaald in de Noordwest-Atlantische wateren, in een gebied dat beter bekend is als de Grand Banks van Newfoundland. In amper tien jaar vielen de bestanden daar op de meeste plaatsen terug tot 10 procent van het historische niveau.
De noordelijke populatie werd zelfs teruggebracht tot slechts 1 procent! De Canadese regering stelde in 1992 noodgedwongen een totaalverbod in op de aanlanding van kabeljauw. Het bleek niet te werken. Zelfs een decennium na het instellen van dit moratorium waren de bestanden nog steeds niet hersteld. Sterker nog: men stelde zelfs vast dat het ecosysteem grondig gewijzigd was en dat de plaats van kabeljauw als toppredator was ingenomen door zijn voormalige prooien.
Tussen 2015- 2017 leek er plots weer hoop te zijn, toen de bestanden een korte opleving meemaakten– maar dat bleek van korte duur. Inmiddels is pijnlijk duidelijk dat de kabeljauwvisserij aldaar nog voor decennia lang problematisch zal zijn.
In de Noordzee tekent zich inmiddels een ietwat gelijklopend verloop af, zij het voorlopig nog niet in diezelfde mate. Dat blijkt uit de cijfers van ICES (International Council for the Exploration of the Seas): een gerenommeerde internationale instantie die via wetenschappelijk onderzoek en dataverzameling de visbestanden in onder meer de Noordzee inschat en in kaart brengt. Een instituut met naam en faam en een ongekende expertise op het vlak van visserijbestanden en beheer ervan. Rond de zeventiger jaren van de vorige eeuw
|> Verder Lezen? “Noordzeekabeljauw” en nog veel meer interessante artikelen kun je lezen in Beet 9 NU te koop voor € 6,95 in de betere hengelsportspeciaalzaak en de boekhandel.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste hengelsportnieuws?
Met een abonnement van Beet ontvang je 9X per jaar je favoriete hengelsportmagazine NU met 50% KORTING! Zo blijf je thuis en onderweg op de hoogte van de laatste nieuwtjes, lees je blogs van bekende hengelsporters en artikelen van onze redactie voor slechts € 3,33 per nummer.
